środa, 16 stycznia 2013

SZTUKA STAROŻYTNEGO EGIPTU

MALARSTWO

Malarstwo egipskie nie jest artystyczną wizją otaczającego nas świata. To rodzaj specyficznego ''pisma'', które symbolem postaci, zdarzenia i koloru ma wyczarować świat, w którym zmarły ma zaistnieć w otoczeniu bogów.

Od samego początku malarstwo pełniło zarówno funkcje pomocnicze jak i stanowiło sztukę samą w sobie - malowano posągi, reliefy, kolumny oraz sceny na ścianach budowli świątynnych, a także wnętrza domów, lecz te przeważnie dekorowane były skromniej. Powierzchnię, na której miał powstać malunek, pokrywano cienką warstwą wygładzonej zaprawy wapiennej, na którą następnie czerwoną linią nanoszony był szkic przedstawionej sceny. Kontury zaznaczano mocną, czarną linią, a powstałe pola wypełniano kolorem. 
Artyści egipscy malowali farbami mineralnymi - stosowano następujące kolory: czerń z węgla drzewnego, biel z wapna, żółć i czerwień z ochry, błękit z lapis lazuli i zieleń z malachitu. Jako spoiwa używano roztworu z gumy arabskiej zmieszanej z białkami jaj i odrobiną wody (farba ta nazywana była temperą). W czasach XVIII dynastii jako spoiwo zaczęto używać wosku pszczelego.Do malowania używano pędzelków z rozgniecionej trzciny, do wypełniania większych powierzchni służyły pędzelki zrobione z połączonych trzcin, traw i włókien liści palmowych.

 RZEŹBA

Rzeźba egipska przedstawiała głównie wizerunki bogów i faraonów. Władcy pokazywani byli jako osoby młode, przeważnie idące lub siedzące na tronie z rękoma ułożonymi na kolanach, z głową na wprost i z jedną nogą wysuniętą do przodu oraz zwykle w koronie lub nemesie. 
Były to postacie o najwyższym wzroście. Prezentowane obok żona czy córka to osoby znacznie niższe niż wymagałoby pokazanie naturalnej różnicy. Urzędnicy przedstawiani byli bardziej swobodnie, w scenach stanowiących wizytówkę wykonywanego przez nich zawodu, a lud zawsze w ruchu, przy pracy. Bogów z kolei przedstawiano często pod postaciami zwierząt, jak np.boginię Bastet pod postacią czarnej kotki.
Starano się, aby twarz nie wyrażała żadnych uczuć. To wrażenie obojętności wyrażano poprzez skierowanie wzroku w przestrzeń, po linii biegnącej prostopadle do płaszczyzny ramion. Najważniejszy wyjątek od sztywnych zasad geometrii stanowią postaci z głowami wzniesionymi ku górze, być może w stronę słońca lub opuszczonymi w dół, jak w przypadku pisarzy spoglądających na zwój papirusu umieszczonego na ich kolanach. W rzeźbie portretowej obecny był tzw. kierunek pesymistyczny, ukazujący władcę o smutnym, zadumanym obliczu, na którym jego wiek też znajduje swoje odbicie. Z okresu starego państwa pochodzi także pierwsza monumentalna rzeźba Egiptu - Sfinks. 
Okres Średniego Państwa to dynamiczny czas rozwoju rzeźb wykonywanych z drewna i umieszczanych w grobowcach dostojników. Miały one najprawdopodobniej zastąpić w znacznej mierze bogate fryzy kute w kamieniu, a przedstawiane na nich dynamiczne postacie ukazywały różnorodne sceny rodzajowe.

PŁASKORZEŹBA

Co prawda Egipcjanie potrafili przedstawić postać człowieka w dowolnym poglądzie, ale odstępstwa od obowiązującej zasady czyniono tylko wyjątkowo, w odniesieniu do obcokrajowców lub ludzi niższego stanu.
Także siatka konstrukcyjna w przypadku płaskorzeźby opierała się na 18 rzędach kwadratów, od podłoża do linii włosów (ilość jednostek wykorzystanych powyżej uzależniona była od nakrycia głowy). Linie i siatki używane do przygotowywania szkiców były zgodne z egipskim systemem miar długości, co umożliwiało w przyszłości powiększanie reliefów. Tak samo jak w malarstwie, władców przedstawiano jako ludzi pięknych i młodych, większych od swoich poddanych, a zwykłych ludzi już w sposób bardziej naturalny. 

Oprócz tego na reliefach częste były zwierzęta i rośliny, sceny batalistyczne i rodzajowe. W jednym z grobowców z okresu średniego państwa komora grobowa wykonana była z bloków granitowych, a ozdobiona pięknymi reliefami. Zachodnie fragmenty płaskorzeźb pokazują sceny polowań na zwierzęta pustynne i ptactwo, łowienie ryb, wojny oraz obrzędy kultowe. W czasach nowego państwa, kiedy to powszechnie rozpoczęto budowy monumentalnych świątyń i grobowców, reliefy pokrywały znajdujące się po bokach wejścia na teren świątyń wielkie pylony. Opowiadały one o czynach faraonów zwyciężających wroga i oddających cześć bogom.
W procesie tworzenia nowego reliefu bardzo ważną rolę odgrywała gra światł i cienia, która nadawała płaskorzeźbie zamierzony efekt. Duże znaczenie miało też oczywiście odpowiednie ukształtowanie powierzchni, która mogła być wypukła lub wklęsła. W przypadku wypukłej płaskorzeźby powierzchnię otaczającą postaci usuwano do głębokości około 5mm, zaś we wklęsłej wycinano kontury, czyli powierzchnię pozostawiano, a postaci formowano w jej głębi. Reliefy wypukłe umieszczane były przeważnie we wnętrzach budowli, a wklęsłe na zewnątrz, gdyż w blasku słońca prezentowały się o wiele lepiej.


Źródła: http://egipt-online.pl/malarstwo/malarstwo.php
        malarstwo i nie tylko
        rzeźba; http://egipt-online.pl/rzezba egiptu.php
        płaskorzeźba; http://egipt-online.pl/plaskorzezba/plaskorzezba.php
        pismo jako sztuka stosowana? 
        http://www.fahrenheit.net.pl/archiwum/f70/12.html
        http://nefertiti.blog.onet.pl/malarstwo-rzezba-i-plaskorzezb,2,ID405304227,N

1 komentarz: